Kamil Kalbarczyk
Recenzja artykułu Tomasza
Bierkowskiego Cel typografii
Tomasz Bierkowski, Cel
typografii [w:] Widzieć/Wiedzieć,
red. Przemek Dębowski, Jacek Mrowczyk, wydawnictwo Karakter, Kraków 2011, s.
235 – 249.
Dr hab. Tomasz
Bierkowski, od lat związany z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach,
zajmuje się zarówno projektowaniem jak i krytyką. Centralne miejsce jego
zainteresowań zajmuje zagadnienie typografii, a szczególnie jej społecznej
funkcji. Jego książka O typografii
(2007) w nowoczesny sposób podejmuje owo zagadnienie i otwiera zupełnie nowe
perspektywy na postrzeganie typografii jako takiej. W roku 2011 ukazała się
obszerna publikacja na temat szeroko pojętego designu składająca się z szeregu
niedługich esejów poświęconych poszczególnym dziedzinom projektowania. Wśród
artykułów znalazł się tekst Bierowskiego na temat typografii, a ściślej jej
celów i roli komunikacyjnej.
W tej
kilkunastostronicowej pracy autor przedstawił wnikliwy i względnie wyczerpujący
przegląd problematyki, z jaką boryka się współczesna typografia. Zasadniczym
zagadnieniem, który podejmuje krytyk, jest uświadomienie czytelnikowi właściwego
celu typografii jakim jest funkcjonalność. Nie neguje on artystycznej wartości
tej dziedziny sztuki użytkowej, lecz zwraca uwagę na priorytety, jakimi
powinien kierować się typograf. Tekst ma charakter ciągły i nie dzieli się na
mniejsze jednostki, choć jego konstrukcja wykazuje wewnętrzny podział,
segregujący poszczególne zagadnienia.
Na początku
swojego eseju autor wyraża zaniepokojenie niezwykle przestarzałym rozumieniem
typografii i ograniczania jej do tekstu drukowanego, nie uwzględniającego nowym
mediów. Nierzadko posługuje się ironią, aby podkreślić dystans do owego stanu.
Już na początku postuluje swój główny zarzut, co do obecnego traktowania
typografii, mianowicie przekładanie ekspresyjności i ozdobności ponad funkcje
komunikacyjną. Według Bierkowskiego zasadniczą rolą tekstu jest przekazanie
komunikatu autora, jego intencji, zaś typograf winien jest, za pomocą
maksymalnie przejrzystych, prostych i zrozumiałych środków, przekazać ową
treść, nie zaś wyrażać siebie. Rola typografa i samej formy jest więc
drugorzędna i podległa komunikatowi. Autor omawianej publikacji wyraża
zdumienie nieświadomością polskich projektantów społecznej roli sztuk
użytkowych, co wiąże się z niezwykle niskim poziomem typografii w naszym
kraju. Następnie Bierkowski przywołuje liczne opinie zarówno badaczy
zagranicznych jak i polskich potwierdzających jego zarzuty. Zwraca także uwagę
na istotę samego procesu czytania, który jest czynnością aktywną, wymagającą
zaangażowania, a co za tym idzie, układ i kształt tekstu służyć powinien przede
wszystkim jak najlepszemu przyswojeniu komunikatu, nie zaś zachwycaniu i
rozpraszaniu czytelnika. Należy tak komponować elementy tekstu, a były
maksymalnie zrozumiałe i najlepiej jak się da oddawały intencje autora.
Postulat ten powtarzany jest wielokrotnie w Celu typografii. Konkluzją
do jakiej dochodzi Bierkowski jest zaproponowana przez niego nowa definicja
typografii uwzględniająca podejmowane wcześniej współczesne problemy. Według
niego „typografia jest projektowaniem informacji wizualnej, czytelnej i
zrozumiałej dla odbiorcy w sposób zgodny z intencją nadawcy, jest sztuką
interpretacji treści oraz właściwego dobru języka wizualnego” (s. 247).
Definicja ta nie ogranicza się do druku, ale otwiera się na nowe media, gdzie
zarówno narzędzia projektowania jak i medium prezentacji zazwyczaj pozostają w
sferze wirtualnej.
Tekst
Bierkowskiego, choć stanowi tylko zarys podjętej problematyki, zwraca uwagę na
zasadnicze zagadnienia będące świetnym
punktem wyjścia do dalszych rozważań. Szczególne znaczenie ma zwrócenie uwagi
na tak powszechne, stereotypowe podejście do typografii jako sztuki użytkowej,
która ma się przede wszystkim podobać i być dziełem sztuki. Otóż jak zauważa
autor, nie tędy droga. Forma, zawsze winna być podporządkowana komunikatowi,
stanowiącego sedno typografii. Poprzez zbytnie ingerowanie projektantów w swoje
„dzieła sztuki” dochodzi do zafałszowania przekazu. Podczas pracy projektanta
najważniejszy powinien być odbiorca, nie zaś twórcza ekspresja. Typografia, jak
zauważa Bierkowski, pozostając w kręgu sztuki, jest najbardziej użytkową z jej
dziedzin i winna się podporządkować swojej społecznej funkcji, nawet jeśli
oznacza to pewne ustępstwa w zakresie formy i ekspresji. Cenny
spostrzeżeniem jest także podkreślanie znaczenia jakie odgrywa właściwie
zaprojektowany tekst we współczesnej kulturze wizualnej. Wszechobecne reklamy,
billboardy, plakaty, ekrany i wszelkie inne przestrzenie, których istotą jest
działanie na widza, za pomocą obrazu i tekstu powinny przyswoić sobie zasady
typografii, aby oddziaływać bardziej skutecznie i przyswajalne, a jednocześnie
estetyczne i nie rażące widza.
Artykuł
Bierkowskiego jak i cała publikacja Wiedzieć/Widzieć,
sam w sobie jest doskonałym przykładem d
o b r e j typografii. Nie sposób nie
zauważyć, że wszystkie elementy strony, okładki dają poczucie harmonii i
prostoty. Całość jest skomponowana, tak, aby widz w pełni zrozumiał przekaz
autorów, a lektura była przyjemna i nie sprawiająca trudności. Raz jeszcze
pragnę podkreślić trafność spostrzeżeń Bierkowskiego, który oprócz wykazywani
się niemałą elokwencją i świetna znajomością tematu, nakreśla szeroką panoramę
stosunków między współczesną sztuką użytkową a komunikacją społeczną. Właśnie
ten wielokrotnie podkreślany aspekt typografii, jakim jest jej funkcjonalność w społeczeństwie
powinien być rozwinięty w kolejnych pracach podejmujących tematykę nowoczesnej
typografii. Stanowi on klucz do zrozumienia jak duży potencjał drzemie w tekście,
zwłaszcza w dobie dominacji obrazów.
Ciekawie opisany temat
OdpowiedzUsuńwspaniały wpis!
OdpowiedzUsuńTen wpis jest bardzo interesujący
OdpowiedzUsuńSuper ciekawe informacje
OdpowiedzUsuńSuper ciekawe informacje
OdpowiedzUsuń
OdpowiedzUsuńWpis zawiera bardzo ciekawe informacje
Bardzo lubię odwiedzać ten blog
OdpowiedzUsuńNiesamowicie wartościowy wpis. Super
OdpowiedzUsuńRecenzja bardzo mi się podoba i chętnie zapoznam się z myślami zawartymi w tej pozycji.
OdpowiedzUsuńFascynujący wpis. Podoba mi się.
OdpowiedzUsuńTen wpis jest bardzo ciekawy
OdpowiedzUsuńPodoba mi się to podejście.
OdpowiedzUsuńW 100 % zgadzam się z autorem tekstu.
OdpowiedzUsuńvery good
OdpowiedzUsuńNasza kancelaria frankowa specjalizuje się w ochronie praw kredytobiorców, skupiając się na trzech kluczowych obszarach. Pierwszym z nich jest unieważnienie umowy frankowej poprzez podważenie klauzul niedozwolonych, co prowadzi do stwierdzenia, że umowa kredytowa faktycznie nie istnieje. Kolejnym aspektem naszej działalności jest unieważnienie klauzul abuzywnych (odfrankowanie), polegające na usunięciu nieuczciwych postanowień umownych i zastąpieniu ich zgodnymi z prawem, co skutkuje powstaniem nowej umowy kredytowej w złotówkach.
OdpowiedzUsuń